13-19 Mart 2023 Beyin Farkındalık Haftası - Prof. Dr. Müge Yemişci Özkan: Nörobilim

Nörobilim veya diğer ismiyle sinirbilim, sinir sistemini her yönüyle incelemeyi amaçlayan bir bilim dalıdır. Sinir sistemi vücudumuzun en karmaşık ve en ince ayarlarla düzenlenen sistemidir. Bu nedenle birçok disiplinin birlikte çalışmasını gerektirir. Nörobilim bu anlamda anatomi, fizyoloji, moleküler biyoloji, gelişim biyolojisi gibi pek çok temel bilim alanının yöntem ve birikimini en son teknolojik gelişmelerle birlikte harmanlayarak bu kompleks sistemin normal işleyişini, hastalıklarla nasıl bozulabileceğini anlamayı hedefler. Bu amaçla sinir sistemini makrodan mikro hatta nano düzeyde farklı ölçeklerde incelemek için farklı yaklaşımlar ve teknikler kullanır. Kısaca laboratuvarda hücrelerden hayvanlara uzanan deneysel çalışmalar ile klinikte hastalık ve hastalar arasında köprü görevi görür. 

 

Sinir hücreleri birbirleriyle ve çevrelerindeki hücrelerle yakın ve yoğun iletişimde uzman yapılardır. Bir sinir hücresinden diğerine elektriksel veya kimyasal sinyallerle devamlı iletişim sinapslar adı verilen özel birleşim noktaları ile sağlanır. Birbirine bağlı büyük son model otoyollar ve küçük dar sokakların bir arada bulunduğu kozmopolit şehirler gibi, sinir devreleri ve sistemleri de kabadan inceye tüm fonksiyonların aynı anda oluşturulması ve düzenlenmesinden sorumludur. Nörobilim bir taraftan tek bir sinir hücresinin hücre içi yapısı ve moleküler özellikleri de dahil olmak üzere karmaşık yapısını araştırırken, diğer taraftan da bu hücrelerin birbirleri ile kurduğu kompleks ağın ilişkilerini, bu ilişkilere genetik ve çevresel faktörlerin etkisini sağlıkta ve hastalıkta incelemektedir.

 

Sadece maddi değil manevi dünyamızın kontrolünü de sağlayan beyin ve sinir sistemimizin sağlığı tüm ‘‘nöro’’ ile başlayan bilim dallarının son hedefidir. En ufak aksaklıkta her yaştan ve kesimden insanı ilgilendiren hastalıklar ortaya çıkar. Bu anlamda nörobilim bir yandan deneysel çalışmaların klinik uygulamalara, teknolojilere ve tedavilere dönüşmesine katkı verirken, diğer taraftan klinikte izlenen hastalıkların deneysel düzeneklere taşınarak modellenmesini ve yenilikçi uygulamalara yol açmayı sağlar. Bilimsel çalışmaları önceleyen nörolog ve nörobilimciler toplumun beyin sağlığının korunması ve iyileştirilmesi bakımından çok önemli rollere sahiptir. 

 

Prof. Dr. Müge Yemişci Özkan (PhD)

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı