Uyku Nörofizyolojisi ve Hastalıkları

Uyku Nörofizyolojisi ve Hastalıkları


Editörler: Doç. Dr. Gülçin Benbir Şenel, Prof. Dr. Sevda İsmailoğulları, Prof. Dr. Deniz Tuncel Berktaş, Doç. Dr. Aylin Bican Demir, Yrd. Doç. Dr. Utku Oğan Akyıldız
Yayın Tarihi: 2022
ISBN: 978-605-69205-8-5
DOI: 10.55697/Uyku.2022.2022
Sayfa: 483

Önsöz

Türk Nöroloji Derneği Uyku Tıbbı Çalışma Grubu olarak bu kıymetli eseri sizlerle paylaşmaktan büyük bir gurur ve mutluluk duyuyoruz. Uzun zamandır planladığımız ve son bir yıldır hemen her gün ilmik ilmik işleyerek oluşturduğumuz kitabımızın hem Uyku Tıbbı camiasına, hem de uykuyu seven ve ilgilenen tüm hekimlere hayırlı ve faydalı olmasını dileriz. Her ne kadar Türk Nöroloji Derneği bünyesinde gerçekleştirilmiş olsa da, Türkiye'de Nöroloji Anabilim dalı dışında Göğüs Hastalıkları, Psikiyatri, Kulak Burun Boğaz hastalıkları, İç hastalıkları, Kardiyoloji, Biyofizik, Ağız ve Diş Sağlığı ve Eczacılık gibi pek çok Anabilim Dallarında görev yapmakta olan ve Uyku Tıbbı'na gönül veren çok sayıda hocalarımız da davetimizi kabul ettiler. Uyku Tıbbına kazandırdığımız eserimizin çok kıymetli yapıtaşları olan tüm hocalarımıza teşekkürü bir borç biliriz, sağ olsunlar, var olsunlar.

Kitabımız 9 ana bölüm ve 53 alt başlıktan oluşmaktadır; ilk bölümde uykunun tarihçesi, nöral mekanizmalar ve fizyolojisi ele alınmaktadır. İkinci bölümde uyku ile ilişkili şikâyetler ile başvuran hastaya yaklaşımlar ve üçüncü bölümde ise uyku ile ilişkili klinik ve laboratuvar testler ele alınmaktadır. Dördüncü bölüm, toplam altı ana başlıkta gruplanan uyku bozukluklarının detaylı anlatımını içermektedir. Kitabımızın beşinci bölümünde uykuda beynin elektrofizyolojisi ve uykunun farmakolojisi konuları ele alınmıştır. Altıncı bölüm, Uyku Tıbbı pratiğinde sık olarak karşılaştığımız, uyku bozuklukları ile birlikte görülen diğer hastalık gruplarını, yedinci bölüm ise özel hasta gruplarını içermektedir. Sekizinci bölümde, Uyku Tıbbının vazgeçilmezi olan ve büyük önem taşıyan uyku laboratuvarlarımızın ve uyku teknisyenlerimizin çalışma prensipleri ele alınmıştır. Dokuzuncu ve son bölümde ise, henüz bâkir konular olarak aydınlatılmayı bekleyen kognisyon, genetik ve immün sistem ile uyku ilişkisi ele alınmış, uyku tıbbının geleceğine dair yepyeni ümitlerimiz ile kitabımız tamamlanmıştır. Kitabımızın yazılması esnasında, tüm hocalarımız en güncel tanı ve tedavi kılavuzlarını esas olarak almışlardır. Benzer şekilde en güncel literatür bilgisi gözetilmiş, düzenleme aşamasında gündeme gelen en yeni bilgiler de titizlikle eklenmiştir. Kendi engin deneyimlerini de harmanlayarak bizlere sunan tüm hocalarımıza çok kıymetli katkıları için çok teşekkür ederiz.

Uyku tıbbı dünyanın pek çok ülkesinde bir üst ihtisas bilim dalı olarak eğitim sürecinin bir parçasını oluşturmaktadır. Belirli branşlardan uzmanlık eğitimini alan hekimler, belirli nesnel kriterlerin varlığında, süreleri bir ile iki yıl arasında değişen Uyku Tıbbı Programlarına giriş yapabilmektedirler. Ülkemizde, henüz böyle bir sürecin uzağındayız. Ancak hedefimiz, disiplinler arası etkileşimin vazgeçilmez olduğu Uyku Tıbbında, yüksek lisans ve doktora programlarının geliştirilmesi ve bu programların Sağlık Bakanlığınca tanınır bir şekilde uygulamaya geçmesidir. Kitabımızın yazım aşamasında yaşadığımız işbirlikçi süreç, belki de, hedefimize giden yolda atılan ilk adımlarımızın temellerini oluşturacaktır. Bu kıymetli eserin, hem Uyku Tıbbı camiasına hem de tüm Tıp Dünyasına hayırlı olmasını dileriz.

Tarihten günümüze hem dünyada hem Türkiye'de uyku tıbbına ait pek çok mihenk taşları bulmak mümkün... Bizler de yola çıkarken, bu kitabın ülkemizde Uyku Tıbbı adına kıymetli bir mihenk taşı olmasını ümit ettik. Çok kıymetli hocalarımızın bilgi, tecrübe ve deneyimlerini en güncel literatür eşliğinde harmanlayarak bizlerle paylaştıkları kitabımız ile, Uyku Tıbbına gönül veren ve tutkuyla seven herkese ulaşabilmeyi ümit ediyoruz. Tüm bu hayallerimiz ve emeklerimiz, ancak siz kıymetli okuyucularımızın bu kitaptan faydalanması, beğenisi ve takdiri sonucunda karşılık bulacaktır. Bu kıymetli eseri sizlerle paylaşabilmenin büyük sevinç ve gururu ile, Uyku Tıbbı'nı daha ileri seviyelere taşıma bayrağımızı, minnetle, genç nesillere devrediyoruz.

Uyku Tıbbı sevgisinin paylaşıldıkça artması dileğiyle...

Gülçin Benbir Şenel

Baş Editör

Editörler Kurulu Adına

KISIM 1
UYKU TIBBININ TEMELLERİ
Bölüm 1. Uykunun tarihçesi   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Gülçin Benbir Şenel
Sayfalar: 3-10
Bölüm 2. Uyku-uyanıklık döngüsündeki nöral mekanizmalar   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Sevda İsmailoğulları
Sayfalar: 11-20
Bölüm 3. Sirkadiyen sistem ve kronobiyoloji   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Murat Aksu
Sayfalar: 21-26
Bölüm 4. Homeostatik sistem ve yavaş dalga salınımı   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Deniz Tuncel Berktaş
Sayfalar: 27-32
Bölüm 5. Uykunun filogenezi   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Aylin Bican Demir
Sayfalar: 33-38
Bölüm 6. Uykudaki fizyolojik değişiklikler   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Muhsine Beyza Arslan, Prof. Dr. Kadriye Ağan
Sayfalar: 39-46
Bölüm 7. Uyku ve rüyalar   Kısa Bölüm
Yrd. Doç. Dr. Utku Oğan Akyıldız
Sayfalar: 47-51
Bölüm 8. Uyku yoksunluğu ve etkileri   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Oğuz Osman Erdinç
Sayfalar: 51-57
KISIM 2
UYKU İLE İLİŞKİLİ ŞİKÂYETLERİ OLAN HASTAYA YAKLAŞIM
Bölüm 9. Uykusuzluk   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Turan Atay
Sayfalar: 58-66
Bölüm 10. Horlama   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Vedat Semai Bek
Sayfalar: 67-73
Bölüm 11. Gece anormal hareketler   Kısa Bölüm
Prof. Dr. F. İrsel Tezer
Sayfalar: 74-77
Bölüm 12. Gündüz aşırı uykululuk   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Ayşın Kısabay Ak
Sayfalar: 78-98
KISIM 3
UYKU TIBBINDA KULLANILAN TESTLER
Bölüm 13. Uyku süresi ve kalitesinin değerlendirilmesinde kullanılan ölçekler   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Gülin Sürter
Sayfalar: 102-114
Bölüm 14. Berlin anketi, STOP-BANG anketi   Kısa Bölüm
Yrd. Doç. Dr. Ferda İlgen Uslu
Sayfalar: 115-120
Bölüm 15. Polisomnografi   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Kezban Aslan Kara
Sayfalar: 121-137
Bölüm 16. Çoklu uyku latans testi ve Uyanıklığı sürdürebilme testi   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Gülnihal Kutlu
Sayfalar: 138-142
KISIM 4
UYKU BOZUKLUKLARI
Bölüm 17. İnsomniler   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Esra Ünverdi Bıçakcı, Prof. Dr. Fuat Özgen
Sayfalar: 146-157
Bölüm 18. Obstrüktif uyku apne sendromu   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Hikmet Fırat
Sayfalar: 158-164
Bölüm 19. Santral uyku apne sendromları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Ahmet Uğur Demir
Sayfalar: 165-172
Bölüm 20. Uyku ile ilişkili hipoksemi ve hipoventilasyon bozuklukları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Oya İtil
Sayfalar: 173-178
Bölüm 21. Uyku ile ilişkili solunum bozukluklarında izole semptom ve normal varyantlar   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Figen Hanağası
Sayfalar: 179-182
Bölüm 22. Pozitif hava yolu basıncı tedavileri   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Zeynep Zeren Uçar Hoşgör, Uzm. Dr. Özlem Yalnız
Sayfalar: 183-189
Bölüm 23. Uyku ile ilişkili solunum bozukluklarında cerrahi tedavi   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Ahmet Emre Süslü, Prof. Dr. Ömer Taşkın Yücel
Sayfalar: 190-195
Bölüm 24. Uyku ile ilişkili solunum bozukluklarında dental tedaviler   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Tülin Taner, Doç. Dr. Hande Görücü Coşkuner
Sayfalar: 196-206
Bölüm 25. Hipersomnolansın Santral Bozuklukları   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Gaye Yıldırım, Prof. Dr. İbrahim Öztura
Sayfalar: 207-217
Bölüm 26. Sirkadiyen ritim uyku-uyanıklık bozuklukları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Murat Aksu
Sayfalar: 218-225
Bölüm 27. Parasomniler   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Barış Baklan
Sayfalar: 226-232
Bölüm 28. Uyku ile ilişkili hareket bozuklukları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Derya Karadeniz
Sayfalar: 233-251
KISIM 5
UYKU VE NÖROFARMAKOLOJİ
Bölüm 29. Uykuda beynin elektrofizyolojisi   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Adile Öniz, Yrd. Doç. Dr. Gonca İnanç
Sayfalar: 254-260
Bölüm 30. Uyku, anestezi, bilinç durumları ve hipnotik ilaçlar   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Murat Özgören, Uzm. Ecz. Kaan Raif
Sayfalar: 261-273
Bölüm 31. Gündüz aşırı uykululuk tedavisinde kullanılan ilaçların etki mekanizmaları   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Aylin Bican Demir
Sayfalar: 274-285
Bölüm 32. Uykunun farmakodinamik ve farmakokinetik etkileri   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Hikmet Yılmaz, Uzm. Dr. Yağmur İnalkaç Gemici
Sayfalar: 286-296
KISIM 6
NÖROLOJİK HASTALIKLARDA UYKU
Bölüm 33. Epilepsi ve uyku   Kısa Bölüm
Prof. Dr. F. İrsel Tezer
Sayfalar: 298-306
Bölüm 34. Nörodejeneratif hastalıklar ve uyku   Kısa Bölüm
Dr. Öğr. Üyesi Nevra Öksüz, Prof. Dr. Okan Doğu
Sayfalar: 307-313
Bölüm 35. Nöromusküler hastalıklar ve uyku   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Kayıhan Uluç
Sayfalar: 314-320
Bölüm 36. Başağrısı ve uyku   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Hikmet Yılmaz
Sayfalar: 321-329
Bölüm 37. Nöroimmünolojik hastalıklar ve uyku   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Serhan Sevim
Sayfalar: 330-344
Bölüm 38. Serebrovasküler hastalıklar ve uyku   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Semra Arı, Prof. Dr. Atilla Özcan Özdemir
Sayfalar: 345-359
KISIM 7
ÖZEL DURUMLARDA UYKU
Bölüm 39. Pediatri ve uyku   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Ceyda Erel Kirişoğlu
Sayfalar: 362-371
Bölüm 40. Yaşlılık ve uyku   Kısa Bölüm
Yrd. Doç. Dr. Utku Oğan Akyıldız
Sayfalar: 372-379
Bölüm 41. Gebelik ve uyku   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Şule Duman, Prof. Dr. Sevda İsmailoğulları
Sayfalar: 380-385
Bölüm 42. Dâhili hastalıklarda uyku ve bozuklukları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Neşe Dursunoğlu
Sayfalar: 386-390
Bölüm 43. Kardiyak hastalıklarda uyku ve bozuklukları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Dursun Dursunoğlu
Sayfalar: 391-407
Bölüm 44. Psikiyatrik hastalıklarda uyku ve bozuklukları   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Mehmet Koçer, Prof. Dr. Sinan Yetkin
Sayfalar: 408-415
KISIM 8
UYKU LABORATUVARLARININ YÖNETİMİ
Bölüm 45. İdeal bir uyku laboratuvarının özellikleri ve yönetilmesi   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Gaye Yıldırım, Prof. Dr. İbrahim Öztura
Sayfalar: 418-420
Bölüm 46. Hastaların değerlendirilmesi ve hazırlanması   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Demet İlhan Algın
Sayfalar: 421-428
Bölüm 47. Teknisyenlerin eğitimi ve görev tanımları   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Nida Fatma Taşçılar
Sayfalar: 429-436
Bölüm 48. Uyku laboratuvarlarında kullanılan cihazlar ve bakımı   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Burcu Oktay Arslan, Prof. Dr. Sadık Ardıç
Sayfalar: 437-440
KISIM 9
UYKU TIBBINA DAİR EK NOTLAR
Bölüm 49. Uyku ve Kognisyon   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Deniz Tuncel Berktaş
Sayfalar: 444-450
Bölüm 50. Uyku ve Bağışıklık sistemi   Kısa Bölüm
Uzm. Dr. Duygu Yazıcı, Prof. Dr. Yüksel Peker
Sayfalar: 451-464
Bölüm 51. Uyku ve Genetik   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Gülçin Benbir Şenel
Sayfalar: 465-472
Bölüm 52. Adli tıp ve uyku bozuklukları   Kısa Bölüm
Doç. Dr. Güray Koç
Sayfalar: 473-481
Bölüm 53. Uyku tıbbının geleceği   Kısa Bölüm
Prof. Dr. Derya Karadeniz
Sayfalar: 482-483